اصفهان، شهر گنبدهای بی‌بدیل ایران
تاریخ انتشار: ۲ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۳۷۳۰۷۶
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا: اصفهان شهر پل‌ها، شهر گل سرخ، شهر مناره‌ها و شهر گنبدهاست. نه فقط گنبدهای فیروزه‌ای، گنبدهای آجری نیز در این شهر صلابت و ابهتی بی‌تکلف دارند.
در گذشته این گنبدها در آبی بی‌انتهای آسمان اصفهان جلوه‌ای صد چندان داشتند آنگونه که در توصیف‌های گردشگران و پژوهشگران فرهنگ ایران یکی از اولین مناظری که آنها در بدو ورودشان به اصفهان به توصیف آن پرداخته‌اند، منظر بی‌بدیل گنبدها در میان انبوه درختان باغشهر اصفهان است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اصفهان از چهارسو، از سر و بن بی امان گسترده شده است و شاید دیگر نتوان گفت که منظر آسمان و دورنمای اصفهان همان تصویری است که روزی اوژن فلاندن فرانسوی یا ارنست هولستر آلمانی توصیف کرده‌اند؛ اصفهانی که به تعبیر و توصیف آنها در بین بناهای کم ارتفاعش گنبدها برافراشته شده‌اند و در تابش خورشید می‌درخشند و رو به شمال جلوه می‌فروشند. یا آنجا که ژان دیو لافوآ و آبرهام جکسن در چشم‌انداز اصفهان از قبٌه‌های فیروزگونی می‌گویند که با رنگ آبی آسمان رقابت می‌کنند.
گنبدهای اصفهان شاخص‌اند
مرتضی فرشته‌نژاد از استادان برجسته مرمت در اصفهان از کسانی است که تمام سال‌های کاری‌اش با آثار نفیس میراث فرهنگی اصفهان چون گنبدها عجین بوده است. آنها را رصد کرده و در میراث فرهنگی اصفهان برای حفاظت و پاسداری آنها چه در میدان عمل و چه در میدان مشورت کوشیده است. با این پیشکسوت میراث فرهنگی اصفهان برای توصیف اصفهان، شهر گنبدها و و بررسی چالش‌های آن همراه و هم صحبت شدیم.
فرشته نژاد، ابتدا گریزی به طرح جامع اصفهان زد. طرحی که در آن مرحوم سیدهادی میرمیران با همکاری کارشناسان کمیسون ماده پنج نقطه نظرهای میراث فرهنگی و شهرسازی ایرانی اسلامی را مطرح کرد و در صورت اجرا می‌توانست جاذبه‌ای برای اصفهان باشد. به این معنی که در دروازه‌های شهر و بلندی‌ها به سمت گنبدهای اصفهان دید وسیعتری وجود داشته باشد. عاقبت اما آنچه اجرا شد طرح جامع ارتفاعات بود که بر فرم کاسه‌ای شهر اصفهان در تجدید نظر طرح جامع اصفهان سایه انداخت و چشم‌انداز گنبدها را از اطراف و ورودی به شهر تحت شعاع قرار داد.
زندگینامه: سید هادی میرمیران (۱۳۲۳-۱۳۸۵)این کارشناس میراث فرهنگی در این باره گفت: گنبدهای اصفهان شاخص‌اند؛ حتی در زمانی که طرح جامع اصفهان توسط مرحوم میرمیران تهیه شد یکی از دیدگاه‌هایی که مطرح شد این بود که ورود از هر دروازه‌ای از اصفهان به طرف گنبدها باشد.
طرح جامع ارتفاعات، سایه بر شهر گنبدها
وی درباره آنچه با ارتفاع گرفتن ساختمان‌ها، دیدگاه و منظرگاه گنبدهای اصفهان را حتی در بلندی‌های اصفهان تحت شعاع قرار داده است، افزود: در طرح جامع اصفهان فرم کاسه برای اصفهان دیده شده بود. کاسه گودی و جداره‌ای دارد. در این فرم که قرار بود اصفهان قدیم و ارتفاعاتش حفظ شود خط افقی برای گنبدها و بناهای تاریخی و مناره‌ها ایجاد کرده بود. همان نمایی از اصفهان که سیاحان در بدو ورود به اصفهان از مناره‌ها و گنبدها توصیف می‌کردند.
فرشته‌نژاد گفت: در تجدید نظر درباره طرح جامع اصفهان، طرح جامع ارتفاعات ارائه و اجرا شد که مطابق با آن در جاهایی که نباید ارتفاع بدهند ارتفاع داده شد. این طرح چیزی مثل کچل موفرفری یا سیاه موبور بود! طرحی عوام‌فریبانه که مشکلات عدیده ایجاد کرد. اگر آنها روی فرم کاسه اصفهان که مصوب شده بود مانده بودند اکنون این مشکلات را نداشتیم و به حتم این مشکلات در آینده خودش را بیشتر نشان می‌دهد.
اکنون منظر آسمان اصفهان به همراه گنبدهایش با صدها بنای طویل و عظیم خراشیده و مخدوش شده است. سیمای شهر موزه و باغشهر اصفهان در حجم انبوه ساخت و سازها آن جلوه‌های گذشته را ندارد اما هنوز هم گنبدهای بی‌نظیر این شهر از گوشه و کنار بلندی‌ها و ساختمان‌ها در حالی که تن به تن آبی آسمان می سایند کم و بیش رخ می‌نمایند.
معماری بومی را مطرح کنید
فرشته‌نژاد، اصفهان را شهر گنبدهای زیبا خواند اما در عین حال بر این باور است که نباید گنبدهای عجیب و غریب در اصفهان بسازند و معماران باید همان گنبدهای سنتی و جا افتاده معماری بومی را مطرح کنند نه اینکه به دنبال گنبدهایی تقلیدی از کشورهای دیگر و یا الگوهای من درآوردی بروند.
وی در این باره افزود: فرم‌ها و الگوهای امروزه در گنبدها به برکت مصالح محکم است. در گذشته مصالح آجر، گچ و پوشش کاشی بود و حالا بتون‌آرمه (بتون مسلح) و مواد بسیار مقاوم امکان ساخت هر فرمی را می‌دهد تا هرچه می‌خواهند بسازند اما این فرم‌ها باید معنی‌دار باشند.
مدرس پیشین دانشگاه هنر اصفهان با ابراز نگرانی نسبت به مرمت گنبدهای اصفهان و خدشه‌ای که به هویت آنها وارد می‌شود گفت: در طول زمان گنبدها از نظر فرم و زیبایی، ارتفاع و تزیینات متحول شدند و تکامل پیدا کردند. تا اواخر قاجاریه گنبدهایی داشتیم که بسیار ارزشمند بودند و اما اکنون خدشه‌هایی به آنها وارد شده است که امیدواریم با جدی گرفتن علم مرمت به هویت گنبدهای اصفهان بیشتر از این خدشه‌ای وارد نکنند.
عنوان شهر گنبدها برای اصفهان اغراق آمیز نیست و فرشته نژاد نیز آن را تاکید می‌کند. باید گفت در هر دو دوران پایتختی اصفهان، چه سلجوقی و چه صفوی، دوره ای از تحول و اعتلای گنبدها در معماری ایران بوده است و این شهر گنبدهای بی‌نظیری را از آن دوران به یادگار دارد.
گنبدهای شهر اصفهان، تبلور ذات ایرانی هنرمند
از اصفهان سلجوقی گنبدهای زیبا و ارزشمندی به یادگار مانده است و گنبدهایی چون گنبد نظام الملک، گنبد تاج‌الملک و گنبد مسجد برسیان از این جمله‌اند. روند تکامل گنبدها ادامه یافت تا آنکه در دوران صفویه که اصفهان دوباره در مرکز قدرت پادشاهی ایران قرار گرفت، همچنان که معماری به اوج پیشرفت خود در آن روزها می رسید، گنبدها در نهایت آراستگی و زیبایی به اوج کمال و جمال خود رسیدند. گنبد مسجد شاه و گنبد مدرسه چهارباغ از نمونه های کمال یافته گنبد سازی با تزیینات کاشی، یادگار دوران صفویه در شهر اصفهان هستند.
گنبدهای مساجد و بقعه‌هایی که اصفهان را به شهر گنبدهای فیروزه‌ای شهره کرده است بیشتر متعلق به دوره صفویه تا دوره قاجاری‌اند و با کاشیکاری معرق آراسته شده‌اند. در تزیینات این گنبدها هنرمند کاشیکار اصفهان طرح‌های اسلیمی را که به هزاران تکّه کاشی درآمده است با ظرافت تمام در گرداگرد گنبدها کنار هم می‌چیند تا نقش یکدستی حاصل شود.
گنبد مسجد جامع عباسی، گنبد مدرسه چهارباغ، دو گنبدهای درب امام، گنبد هارون ولات، گنبد مسجد رکن الملک، گنبد مقبره آقا نجفی، گنبد بقه شاهزادگان، گنبد مسجد سید، گنبد بقعه واله، گنبد امامزاده اسماعیل، گنبد تکیه خاتون آبادی و گنبد بقعه میرزا رفیعا نائینی از ادوار مختلف در شمار گنبدهای فیروزه‌ای اصفهان جای می‌گیرند.
از نگاه فرشته نژاد گنبدهای اصفهان تبلور ذات ایرانی هنرمند هستند. وی معتقد است آنچه در تناسبات گنبدهای اصفهان خلق شده آن چیزی است که آدمی دوست دارد: هنرمندان ایرانی سادگی سال‌های ابتدایی ورود اسلام به ایران را رعایت نمی‌کردند و بلکه فرمی را خلق می‌کردند که جاذبه داشته باشد.
این کارشناس میراث فرهنگی با اشاره به تزیینات آجری گنبدخانه‌های سلجوقی چون نظام الملک و تاج المک افزود: در این گنبدخانه‌ها تزیینات آجر که نماد خاک است را فرم و شکل داده‌اند و به گونه‌ای چیده شده‌اند که آدمی را به طرف آسمان‌ها و وحدانیت اشارت می‌دهند.
گنبد شیخ لطف الله دردانه و جواهر گنبدهای اصفهان
گنبد مسجد شیخ لطف الله یکی از زیباترین گنبدهای این شهر و در واقع دردانه گنبدهای ایران است. تزیینات این گنبد تلفیقی از آجر و کاشی(معقلی) است و اسلیمی‌های آن در پیکر موزون و متناسبش در بستر رنگ روشن آجرها جلوه ای بی‌همتا دارد.
فرشته‌نژاد در توضیح روند تکامل تزیینات گنبدها گفت: بعد از آنکه کاشی‌سازی در اصفهان و در ایران پیشرفت کرد، این هنر در بناهای عبادی و مذهبی کاربرد پیدا کرد. در زمان صفویه که اصفهان به عنوان پایتخت کشور شیعه قدرتمند در مقابل کشور سنی قدرتمند عثمانی مطرح شد، اصفهان بایستی از همه نظر بتواند خودنمایی و ابراز وجود کند. عثمانی مساجد بزرگی مثل ایاصوفیه داشت که البته کلیسا بود و تبدیل به مسجد شد و در ایران هم مسجد جامع عباسی یا مسجد شیخ لطف الله که جواهر اصفهان است را ساختند.
فرشته‌نژاد افزود: کاشیکاری در گنبد دو منظوره است. منظور اول این است که گنبد کامل عابق شود و منظور دوم تزیینات است و اینکه از نظر بصری توجه نمازگزار به بزرگی و عظمت خداوند باشد.
او رنگ‌ها را در کاشیکاری گنبدهای مساجد پیوسته و وابسته به این معنی دانست که همه توجه ها به سمت آسمان و ماورا طبیعت سوق داده شود. دیدگاهی که دین اسلام و تشیع آن را دیکته می‌کند.
وی افزود: در دوران صفویه چند گنبد مثل گنبد کلیسای بیت اللحم و کلیسای مریم در جلفای اصفهان به پیروی از فرهنگ و حکومت مذهبی سیاسی ایران ساخته شد. مسیحی‌ها در مورد تصویرسازی و تصویرنگاری هیچ گونه قید و بندی ندارند و صحنه‌های قیامت را داخل گنبدخانه به تصویر می‌کشند. از طرفی ارامنه اقلیت بودند و گنبد به عنوان عبادتگاه ساخته می‌شد بنابراین تزیینی که بخواهد در مقابل تزیینات گنبد مسجد جامع عباسی یا گنبد شیخ لطف الله عرض اندام کند را بکار نبردند و یا اجازه این کار را نداشتند.
به هر روی گنبدها در شهر اصفهان از مساجد و کلیساها تا بقعه‌های باباها و پیران هم از برون و هم از درون تماشایی و چشم گیرند. چه آنها که سلجوقی‌اند و تزیینات‌شان در زیر گنبد خاکی‌شان در نهایت ظرافت و صلابت است و چه آنهایی که صفویه‌اند و با کاشیکاری معرق در کمال و شکوه با کاشی آراسته شده‌اند و یا گنبدخانه کلیساهایی که گالری‌های بی‌بدیلی از هنر ارامنه و تزیینات ایرانی اند. اصفهان به واقع شهرموزه ای است که همه جایش دیدنی و شنیدنی است؛ اما شنیدن کی بود مانند دیدن!
کد خبر 524134 برچسب‌ها فرهنگ - میراث فرهنگی استان اصفهانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: فرهنگ میراث فرهنگی استان اصفهان طرح جامع اصفهان گنبدهای اصفهان میراث فرهنگی شیخ لطف الله شهر گنبدهای فرشته نژاد شهر اصفهان گنبد مسجد شده اند
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۳۷۳۰۷۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
راهبرد جامع بیمه ایران برای سال ۱۴۰۳؛ تمرکز بر دیجیتالیزه کردن و نوآوری در بیمه‌های زندگی
مدیرعامل بیمه ایران، در نشستی با حضور مدیران کل استان‌ها، برنامه‌های استراتژیک شرکت را برای سال ۱۴۰۳ تشریح کرد و گفت: تبیین راهبرد سال ۱۴۰۳ در پنج محور الکترونیکی کردن فرآیندهای بیمه گری با اولویت حوزه خسارت، رشد و توسعه بیمه های زندگی با رویکردی نوآورانه در حوزه سرمایه گزاری، طراحی و معرفی محصولات جدید بیمه ای به بازار، افزایش توانمندی و قابلیتهای نمایندگان از طریق تعریف بسته های آموزشی، رفاهی و تسهیلاتی و معرفی بهتر دستآوردها و خدمات بیمه ایران از طریق رسانه های جمعی پرداخت.
نشست مدیرعامل با مدیران ستادی و استانی با عنوان همدلی، انسجام و اصول حرفه‌ای با حضور محمدرضاکشاورز مدیرعامل و رییس هیات مدیره بیمه ایران برگزار گردید.
کشاورز در این نشست که با حضور مدیران کل استان‌ها به صورت برخط همراه بود به تبیین راهبرد سال ۱۴۰۳ در پنج محور الکترونیکی کردن فرآیندهای بیمه گری با اولویت حوزه خسارت، رشد و توسعه بیمه‌های زندگی با رویکردی نوآورانه در حوزه سرمایه گزاری، طراحی و معرفی محصولات جدید بیمه‌ای به بازار، افزایش توانمندی و قابلیتهای نمایندگان از طریق تعریف بسته‌های آموزشی، رفاهی و تسهیلاتی و معرفی بهتر دستآوردها و خدمات بیمه ایران از طریق رسانه‌های جمعی پرداخت.
وی گفت: بیمه ایران دارای تمدن سازمانی است و این تمدن سازمانی نتیجه تلاش بسیاری از همکاران و نمایندگان از قدیم تا به الان بوده و همه ما موظفیم این امانت را به خوبی حفظ، تقویت و به آیندگان منتقل کنیم. معتقدم قانونٱ و اخلاقٱ و شرعٱ باید از نگاه تمام ذینفعان برای حفظ این تمدن سازمانی، کوشش کنیم.
همه خودمان را مدیون شرکت میدانیم و به نظر من برای اداره شرکت بزرگ بیمه ایران باید روی چند موضوع توافق کنیم. برقراری نظم و انضباط در همه امور، تعامل و برقراری ارتباط با همه ذینفعان با رعایت احترام و سرعت بخشی توام با کیفیت در انجام امور. همه همکاران در سطوح حکمرانی، مدیریتی و عملیاتی باید به دنبال نهادینه کردن این مولفه‌های رفتاری باشیم.
مدیرعامل بیمه ایران افزود: بهترین جلسات من دیدار با مدیران استان‌ها و همکاران محترم شبکه نمایندگی است، چون کار اصلی و اجرایی را همکاران من در شعب و نمایندگی‌ها انجام می‌دهند. هدف از تشکیل نشست، دریافت نقطه نظرات و دیدگاه‌های مدیران استان‌ها است و همه دغدغه‌های مطرح شده را صحیح میدانم و از معاونین توقع دارم موضوعات را در حوزه خودشان اولویت بندی کنند و از مدیران ستادی نیز انتظار دارم انتظارات و درخواست‌های استان‌ها را سریع پاسخ دهند چرا که مشتری در شعبه منتظر تصمیم گیری ما نخواهد ماند. کسب و کار ما بیمه گری است و همه واحد‌ها باید به یکدیگر کمک کنند.
رئیس هیات مدیره با اشاره به نظرات مدیران کل استانی تاکید کرد: نباید تصمیمات در اجرا با وقفه روبرو شود و حدود اختیارات باید با توجه به شرایط رقابت بازار بهینه گردد. باید چابک‌تر تصمیم بگیریم و با تغییرات بروز شویم. تشکیل کمیته از افرادی که دل در گرو موفقیت شرکت دارند میتواند به دستیابی به اهداف کمک کند و من هم بنا دارم از همه سلائق که به شرکت علاقه دارند استفاده کنم.
وی در پایان گفت: بیمه ایران علیرغم نقش حاکمیتی، اما یک بنگاه تجاری و اقتصادی است و اعتقاد دارم نظام حقوق و دستمزد آن باید با این نگاه بهینه شود به همین جهت با توجه به مقررات دولتی به دنبال تحقق تغییراتی در این خصوص هستیم.
در ابتدای این نشست نعمت الهی سرپرست معاونت حقوقی و هماهنگی اموراستانها، شعب و نمایندگی‌ها با اشاره به تاکید مدیرعامل در تشکیل این جلسه به توضیح اجمالی برنامه حوزه مربوط پرداخت و از برگزاری گردهمایی حضوری سراسری مدیران در آینده نزدیک خبر داد.
در این نشست که با عنوان همدلی، انسجام و اصول حرفه‌ای برگزار شد مدیران کل استان‌های گیلان، همدان، یزد و سیستان و بلوچستان نیز به نمایندگی از استان‌های کشور دیدگاه‌های خود را مطرح نمودند.
پلمب بیمارستان محب مهر به دلیل کشف حجاب صحت ندارد